Octrooi

Octrooi
Het octrooisysteem biedt juridische bescherming aan uitvindingen en innovaties. Hiermee kunt u uw nieuwe, inventieve product daadwerkelijk tot uw eigendom maken. Anderen mogen zonder uw toestemming geen geld verdienen aan uw uitvinding.

Patent of octrooi
De termen patent en octrooi worden in het Nederlands door elkaar gebruikt en hebben exact dezelfde betekenis. Er is dus geen verschil tussen patent en octrooi. Patent wordt ook in het Engels en Duits gebruikt. Octrooi is het woord dat in officiële stukken wordt toegepast. Zo is in Nederland de Rijksoctrooiwet van kracht.

Bescherm uw uitvinding
Wanneer er een veelbelovend nieuw product op de markt komt, krijgt de nieuwe speler te maken met sterke weerstand. Gevestigde partijen willen niet dat hun winstgevende positie of monopolie wordt doorbroken door een nieuwkomer. Het is daarom van belang dat u tijdig octrooi aanvraagt. In Nederland komen jaarlijks een paar duizend nieuwe aanvragen binnen bij het Octrooicentrum. Op de stormparaplu, de klapschaats, de beschuit met inkeping en de Senseo rusten Nederlandse octrooien.

Octrooicentrum Nederland
U kunt octrooi aanvragen bij het Octrooi Centrum Nederland, een onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). U kunt uw aanvraag in het Nederlands of in het Engels indienen. De conclusies moeten wel in het Nederlands zijn.

Europees octrooi
U kunt een nationaal octrooi aanvragen bij een octrooibureau in een EU-land, en een Europees octrooi bij het Europees Octrooibureau. Een Europees octrooi moet wel bevestigd worden door het nationaal octrooibureau van elk land waar u uw octrooi wilt laten beschermen.

Financiers
Een octrooi trekt financiers aan en daarmee komt de groei van uw bedrijf dichterbij. Investeerders weten dat een bedrijf dat zijn eigen vindingen goed beschermt, een veel grotere overlevingskans heeft dan een bedrijf dat zijn Intellectueel Eigendom niet heeft geregistreerd. Octrooi is de basis van uw toekomst.

Met één octrooi Europa veroveren
Het Octrooicentrum Nederland is onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en is dé octrooiverlener van Nederland. Deze organisatie geeft voorlichting over het octrooisysteem en behartigt de belangen van Nederland in Europese en mondiale organisaties. Uw product of idee kunt u op twee manieren beschermen in de EU-landen: u kunt voor elk EU-land afzonderlijk een octrooi aanvragen, of u kunt één Europees Octrooi aanvragen.

Kosten
De octrooikosten zijn vooral afhankelijk van het aantal landen waar u recht op octrooi wilt hebben. Bedenk daarom vooraf hoe u de investering gaat terugverdienen. Voor specifieke informatie over Europese octrooien verwijzen we u graag naar de website van de Rijksoverheid.

Eisen
Octrooibescherming is in Nederland wettelijk geregeld in de Rijksoctrooiwet 1995. Om voor octrooibescherming in aanmerking te komen, moet u een technische uitvinding hebben gedaan. Een technische uitvinding is een product of werkwijze op alle gebieden van de techniek. De uitvinding moet voldoen aan drie materiële voorwaarden:

Nieuwheid
Het product of proces mag vóór de datum van indiening van de octrooiaanvraag nergens ter wereld openbaar bekend zijn – ook niet door toedoen van de uitvinder zelf (bijvoorbeeld door een bedrijfsbrochure of presentatie op een beurs).
Inventiviteit
Uw uitvinding is een vindingrijke oplossing en mag voor een vakman niet voor de hand liggen. Denk bijvoorbeeld aan een andere bevestigingsmethode. In plaats van de buizen van een schommel aan elkaar te lassen, kunnen deze ook geschroefd worden. Dit kan voor schommels een nieuwe methode zijn, maar voor de vakman ligt die voor de hand. Op deze methode kan dus geen octrooi rusten!
Industriële toepasbaarheid
De uitvinding betreft een product of productieproces dat technisch gerealiseerd kan worden. De uitvinding moet echt gemaakt kunnen worden. Zo kunt u octrooi aanvragen voor een nieuw soort speelkaart waarvan de kaarten makkelijker zijn vast te houden, maar niet voor een idee voor een nieuw kaartspel.

Geldigheidsduur
Octrooi beschermt uw uitvinding voor maximaal 20 jaar. In die tijd mogen concurrenten de technologie niet kopiëren of commercieel toepassen. Zo krijgt u de kans om uw ontwikkelingsinvesteringen terug te verdienen. Door octrooien uit te geven maakt de overheid het aantrekkelijk voor bedrijven om te blijven innoveren.

Database octrooien
Wanneer het Octrooicentrum een octrooi heeft toegekend, wordt de technologie openbaar gemaakt in de octrooidatabanken en -registers. Bedrijven kunnen hierin zien of de technologie die zij willen ontwikkelen al door een concurrent is beschermd met een octrooi. Soms gebruiken ondernemers de gegevens om uit te zoeken welke concurrenten al speur- en ontwikkelingswerk doen naar een bepaalde techniek. In de octrooi-databanken vindt u alle publicaties van een octrooiaanvraag en -verlening, inclusief tekst en tekeningen. In de octrooiregisters kunt u zien of een octrooi nog geldig en actief is in een bepaalde regio.

De auteurswet
In Nederland beschermt de Auteurswet van 1912 ‘werken van letterkunde, wetenschap of kunst’. Het auteursrecht komt toe aan de maker. Dit geldt tot 70 jaar na zijn of haar overlijden.

Internationaal
Er zijn verschillende internationale overeenkomsten over auteursrechten waaronder:

De Berner Conventie, 1886
De Universele Conventie voor Auteursrecht (Universal Copyright Convention), 1952
Het WIPO-auteursrechtenverdrag (WIPO Copyright Treaty), 1996

Daarnaast zijn specifieke onderdelen van het auteursrecht geregeld in een groot aantal verdragen, waaronder de Europese Richtlijn op de Auteursrechtelijke Bescherming van Software en de Europese Richtlijn op de Naburige Rechten. Dit zijn rechten die samenhangen met het auteursrecht.

Copyright-teken of -vermelding
Vermelding van een copyright-symbool © of de term copyright heeft doorgaans geen invloed op de beschermde status. Dit type vermelding komt uit de Verenigde Staten, dat pas in 1989 toetrad tot de Berner Conventie. Tot 1989 ontstond auteursrecht in de Verenigde Staten niet van rechtswege en zo’n vermelding was dus noodzakelijk. Vermelding van copyright is toegestaan, bijvoorbeeld om de consument of gebruiker te informeren.

Auteursrecht
Auteursrecht is het recht van de maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van literatuur, wetenschap of kunst om te bepalen hoe, waar en wanneer het werk openbaar wordt gemaakt of verveelvoudigd. Het auteursrecht ontstaat in Nederland, België en veel andere landen van rechtswege als gevolg van de Berner Conventie (1886). Men hoeft niets te deponeren of te registreren.

Overdracht auteursrecht
Het auteursrecht op een creatie kan worden overgedragen aan een andere persoon of organisatie, zoals een uitgever, omroep of toneelgezelschap. Dit gebeurt meestal tegen een vergoeding. De overdracht moet altijd schriftelijk gebeuren. Sinds 1 juli 2015 moet ook een exclusieve licentie schriftelijk worden verleend.

Beperkingen auteursrecht
Het auteursrecht is niet onbeperkt. In Nederland mag iedereen voor privégebruik kopieën maken van bijvoorbeeld muziek en films. De bron hiervoor moet wel legaal zijn; downloaden uit illegale bron is niet toegestaan. Lidstaten van de Europese Unie (EU) moeten auteurs en artiesten compenseren voor de legale kopieën. Dit staat in de Europese richtlijn auteursrecht. Om die reden kent Nederland een thuiskopieheffing op onder andere lege cd’s en dvd’s.

Naburige rechten
Naburige rechten zijn rechten op het werk van uitvoerende kunstenaars (bijvoorbeeld musici, acteurs en dansers), platenmaatschappijen, filmproducenten en omroeporganisaties. De bescherming van naburige rechten lijkt op die van het auteursrecht. De naburige rechten staan in de Wet op de naburige rechten (18 maart 1993).

Beheer van rechten
Het is voor kunstenaars en auteurs onmogelijk om bij te houden wie hun werk gebruikt en waarvoor. Zij kunnen een beroep doen op een collectieve beheersorganisatie voor auteurs- en naburige rechten. Deze organisaties worden gecontroleerd door het College van Toezicht Auteursrechten.

Downloaden uit illegale bron niet toegestaan
Films, games, muziek en andere werken die onder het auteursrecht vallen, mogen alleen worden gedownload uit legale bronnen. Legale bronnen zijn in de praktijk meestal legale websites. Downloaden uit illegale bron is niet toegestaan, ook niet voor eigen gebruik. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft hierover een uitspraak gedaan op 10 april 2014. Omdat het niet is toegestaan om te kopiëren uit een illegale bron, geldt er geen thuiskopieheffing voor deze kopieën.

Legaal digitaal aanbod
Het ministerie van Economische Zaken (EZ) heeft onderzoek laten doen naar de markt van legale downloads. Hieruit is gebleken dat knelpunten zich oplossen zonder dat de overheid daarbij een rol hoeft te spelen.

Auteursrecht op reisdocumenten
De Nederlandse staat heeft het auteursrecht op Nederlandse reisdocumenten, zoals het paspoort. Soms is het wettelijk verplicht om een kopie van een reisdocument in de administratie te bewaren. Dit is niet in strijd met het auteursrecht.

Nieuwe auteurswet
Op 1 juli 2015 is de Wet auteurscontractenrecht in werking getreden. De wet moet makers van auteursrechtelijke werken beter beschermen en de juridische positie van makers (fotografen, journalisten e.a.) verstevigen in onderhandelingen met exploitanten en gebruikers van hun werk.

Modernisering auteursrecht
De nationale overheid is een internetconsultatie gestart over de Europese voorstellen voor hervorming van het auteursrecht. Deze modernisering moet resulteren in een goed werkende markt voor auteursrechten, waar rechthebbenden op een eerlijke wijze kunnen onderhandelen met en licenties verlenen aan exploitanten. De onderhandelingen over deze voorstellen starten op 1 januari 2017.